KORONER ARTER NE DEMEKTİR VE KORONER ARTER HASTALIĞI NEYİ İFADE EDER?
Koroner arterler kalbin etrafında bulunan ve kalbin beslenmesini sağlayan ortalama 2-3 mm çapındaki kan damarlarıdır. Kan, kalpten vücuda pompaladıktan sonra ilk olarak koroner arter dediğimiz bu damarlara doğru yönlenerek kalbin kanlanmasını ve beslenmesini sağlamaktadır. Koroner arter hastalığı ise bu damarlardaki daralma veya tıkanıklıklar neticesinde kalbin beslenmesindeki bozulma ile sonuçlanan kalp hastalığını ifade eder.
KORONER ARTER HASTALIĞI GÖRÜLME SIKLIĞI VE ÖNEMİ NEDİR?
Koroner arter hastalığı dediğimiz kalp damar tıkanıklıkları 18 yaş üzerindeki ortalama her 20 kişiden birisinde görülmektedir. Tüm dünyadaki ölümlerin en sık nedenini kalp ve damar hastalıkları oluşturmaktadır. Tüm dünyada ortalama her 4 ölümden birisi kalp ve damar hastalıkları nedeni ile meydana gelmekte olup bu oran kansere bağlı ölümlerin tamamından daha fazladır.
KORONER ARTER HASTALIĞI İÇİN RİSKLİ KİŞİLER KİMLERDİR?
Koroner arter hastalığı için ileri yaş, erkek cinsiyet ve aileden gelen kalp damar hastalığı genetiği olması gibi değiştirilemez risk faktörleri yanı sıra şeker hastalığı (diyabet), hipertansiyon, kolesterol yüksekliği (hiperlipidemi), sigara kullanımı, hareketsiz (sedanter) yaşam, fazla kilolu olma (obezite), alkol tüketimi ve stres gibi kontrol edilebilir ve kısmi düzeltilebilir riskler bulunmaktadır. Bu faktörlere sahip kişilerde ise kalp damar hastalığı görülme riski de artmış demektir.
KORONER ARTER TIKANIKLIĞI NASIL OLUŞUR?
Koroner arter hastalığı zamanla birlikte koroner damarlarda meydana gelen daralma neticesinde oluşur. Koroner damarlar içerisindeki kolesterol birikimi bu daralmanın temel nedeni olup giderek artan darlıklar neticesinde kalbin beslenmesinin bozulması ve şikayetlerin ortaya çıkmasına sebep vermektedir. Bu darlıklar uzun zaman içerisinde yavaş yavaş gelişebileceği gibi daha az orandaki darlıkların bir anda tamamen tıkanıp krize dönmesi şeklinde de olabilmektedir.
KORONER ARTER HASTALIĞINDA BELİRTİLER NELERDİR?
Koroner arter hastalığına bağlı en temel şikayet göğüs ağrısıdır. Bu ağrı genellikle eforla göğüs ortasında ve genellikle baskı (sıkışma) tarzında olup dinlenmekle veya dil altı kullanımı ile rahatlamaktadır. Özellikle soğuk havalarda ve tok karnına efordan sonra belirgin hale gelen ağrı her iki kola, çeneye veya sırta yayılabilmektedir. Özellikle şeker hastalığı olan kişilerde göğüs ağrısı olmadan sadece nefes darlığı şikayeti de koroner arter hastalığı belirtisi olabilmektedir. Çarpıntı, yorgunluk, güçsüzlük, efor kapasitesinde azalma gibi şikayetlerde kalp damar hastalığı olan kişilerde ayrıca görülebilmektedir.
KORONER ARTER HASTALIĞI TANISI NASIL KONULUR?
Koroner arter hastalığını saptamaya yönelik ilk basamak testler olarak kalp EKG’si (elektrokardiyografi), ekokardiyografi (EKO) ve efor testi ile ön değerlendirme yapılmaktadır. Riskli görülen kişilerde miyokard perfüzyon sintigrafisi incelemesi de tanı amacı ile yapılabilmektedir. Günümüzde teknolojinin oldukça ilerlemesi neticesinde bilgisayarlı tomografi (BT) ile yapılan sanal anjiyolarda yaklaşık %99 oranında kalp damar tıkanıklıklarını dışlayabilmekteyiz. Yapılan tüm bu tetkikler neticesinde koroner arter hastalığı açısından riskli görülen ve damar tıkanıklığı şüphesi olan hastalarda kesin tanı koymak amacı ile koroner anjiografi ile kalp damarlarını direkt olarak değerlendirmek gerekmektedir.
KORONER ARTER HASTALIĞI TEDAVİ YÖNTEMLERİ NELERDİR?
Koroner arter hastalığı olan kişilerde ilaç tedavisi, koroner anjiyografi ile müdahale ve koroner arter bypass cerrahisi ile tedavi seçenekleri bulunmaktadır. İlaç tedavisi koroner arter hastalığı olan herkeste mutlaka tedavinin değişmez bir parçası olmalıdır. İlaç tedavisinin yetersiz kaldığı önemli düzeydeki tıkanıklıklarda ise koroner anjiyografi yolu ile kalp damarlarına balon veya stent uygulamaları ile tıkanıklıkların tedavisi birçok hastada yeterli tedaviyi sağlamaktadır. Bazı seçilmiş hasta gruplarında ise koroner arter bypass cerrahisi dediğimiz kalp ameliyatları ile tedavi gerekmektedir.
KALP ANJİYOSU KİMLERE YAPILIR VE NE İŞE YARAR?
Koroner arter hastalığından şüphe edilen riskli kişilerde kesin tanı koymak amacı ile koroner anjiyografi (kalp anjiyosu) yapılmaktadır. Kalp anjiyosunda hem kalbi besleyen koroner damarlarda tıkanıklık olup olmadığı görülmektedir hem de uygun hastalarda tıkanıklık saptanan damarlara balon veya stent uygulamaları ile tedavi de sağlanmaktadır.
KORONER ARTER HASTALIĞI ÖNLENEBİLİR Mİ?
Koroner arter hastalığında tedavinin önemi kadar korunmanın da önemi oldukça büyüktür. Koroner arter hastalığı açısından bazı düzeltilebilir veya kontrol edilebilir risklerin belirlenmesi ve bu risklerin tedavisi veya ortadan kaldırılması gerekmektedir. Şeker hastalığı (diyabet), hipertansiyon, kolesterol yüksekliği (hiperlipidemi) gibi hastalıkların uygun tedavisinin verilmesi ve diyet düzenlemesi yanı sıra sigara kullanımı, hareketsiz (sedanter) yaşam, fazla kilolu olma (obezite), alkol tüketimi ve stres gibi faktörlerin ortadan kaldırılması ve buna uygun yaşam tarzı değişiklikleri koroner arter hastalığından korunma açısından son derece önemlidir.
Doç. Dr. Serkan KAHRAMAN
Kardiyoloji Uzmanı