11-17 NİSAN KALP SAĞLIĞI HAFTASI
Kalp ve damar hastalıklarına ilişkin bilgi vermek, kalp sağlığı konusunda farkındalık oluşturarak bireyleri ve toplumu bilinçlendirmek, halka sağlıklı yaşam alışkanlıkları kazandırabilmek amacıyla 11-17 Nisan ya da nisan ayının 2. Haftası “Kalp Sağlığı Haftası” olarak kutlanmaktadır. Biz de Kardiyoloji Uzmanları olarak bu haftayı önemsiyor ve sağlıklı toplum, sağlıklı birey düsturu ile elimizden geleni yapmaya gayret ediyoruz ve etmeye devam edeceğiz.
Kalp ve Damar Hastalıkları Nelerdir?
Kalp ve damar hastalıkları; koroner kalp hastalıkları, serebrovasküler hastalıklar, hipertansiyon, periferik arter hastalığı, romatizmal kalp hastalıkları, kalp kapak hastalıkları, konjenital kalp hastalıkları, ritm bozuklukları, kalp yetmezliği ve kardiyomiyopatileri kapsar.
Kalp Hastalıklarının Sıklığı ve Önemi Nedir?
Kalp ve damar hastalıklarının sıklığı yaşa göre değişmekle birlikte; 15 yaş ve üzerinde koroner arter hastalığı sıklığı %12.7, serebrovasküler hastalıklar %2.2, hipertansiyon %23.7’dir. Ayrıca koroner arter hastalığı (miyokard enfarktüsü dahil) erkeklerde kadınlara göre daha sık görülür.Bulaşıcı olmayan hastalıklar içerisinde en çok ölümlerden kalp ve damar hastalıkları sorumludur ve dünyada yılda 18.6 milyon kişi kalp ve damar hastalıkları nedeniyle hayatını kaybetmektedir.İstatistiklere göre; ülkemizde toplam ölümlerin içinde kalp hastalıklarının payının gittikçe artma eğilimindedir ve kalp hastalıkları %40.4, ile tüm ölüm nedenleri arasında ilk sırada yer almıştır.Dolaşım sistemi hastalıkları nedeniyle gerçekleşen ölümlerin %39.6’sı koroner arter hastalığı, %24.7’si serebrovasküler hastalık, %18.8’i diğer kalp hastalığı ve %11.6’sı hipertansif hastalıklardan kaynaklanmıştır. Türkiye bu oranla Avrupa ülkeleri arasında kalp hastalıklarına bağlı ölümlerde erkeklerde beşinci, kadınlarda ise birinci sırada yer almaktadır.Toplumların yaşlanması ve beklenen yaşam süresindeki artış ile birlikte gelişmiş ülkelerde kalp ve damar hastalarının sayısı giderek artmakta ve bunlara bağlı yük de artmaktadır. Bu nedenle, dünya çapında kalp ve damar hastalıklarının uzun bir süre daha birinci sırada ölüm sebebi olmaya devam edeceği tahmin edilmektedir.
Kalp Hastalıklarında Hangi Tanı Yöntemleri Kullanılır?
1.EKG (Elektrokardiyografi)
Kısaca EKG olarak bilinen elektrokardiyografi, kalbin elektriksel aktivitesini kaydeden basit ve ağrısız bir testtir. Kalp hastalıklarının tanısında en yaygın kullanılan testtir.
2. EKO (Ekokardiyografi)
Bu test, ses dalgaları yardımıyla kalbin hareketli bir resminin oluşturulmasını sağlar.Uygulanma şekillerine göre birkaç tip ekokardiyografi bulunur. Bunlar; Transtorasik Ekokardiyografi, Transözofajiyal Ekokardiyografi, Stress Ekokardiyografi, İntravasküler Ultrason (IVUS) şeklindedir.
3. EFOR Testi
Bu test, kalbin efor altında göğsünüze EKG elektrotları bağlı bir halde bir koşu bandı üzerinde yürürsünüz. Bu sırada cihaz kalbin aktivitesini kaydeder.
4.Holter Testi
Holter cihazı, kullanılan izleme türüne bağlı olarak kalbin aktivitesini 24 ila 48 saat veya daha uzun süre sürekli olarak ölçen EKG'nizi ya da kan basıncınızı kaydeder.
5.MyokardPerfüzyon Sintigrafisi (Talyum Testi)
Kalp kasına ulaşan kan miktarı değerlendirilerek hastada koroner arter hastalığı bulunup bulunmadığının anlaşılmasına yarayan bir görüntüleme yöntemidir. Test için düşük miktarda radyasyon içeren bir radyoaktif ilaç kullanılır.
6. Koroner BT Anjiyografi
Koroner BT anjiyografi; halk arasında ‘sanal anjiyografi’ olarak da bilinen yöntemle hastanın damarlarındaki kalsiyum yani kireçlenme düzeylerine bakılabilir ve bunların neden olduğu darlıklar net olarak değerlendirilebilir.
7.Kardiyak MR
Kardiyak MR, radyo dalgaları, manyetik alan ve bilgisayar kullanılarak kalbin detaylı görüntülerinin alınmasını sağlayan ileri düzey bir kardiyovasküler görüntüleme metodudur. Koroner arter hastalığı olan hastalarda kalp hasarı olanlarda, kapak hasalıkları, kalp yetmezliği, doğumsal kalp hastalıkları, kardiyomiyopatilerde, kalp içi kitlelerde oldukça sık kullanılır.
9. Anjiyografi
Anjiyografi, damarların içinin görüntülenmesini sağlayan girişim gerektiren bir testtir. İşlem kasıktan ya da el bileğinden yapılabilir. Anjiyografi tanı koymak için yapılan bir testtir. Anjiyografi işlemi görüntülenecek bölgeye göre adlandırılır. Kalbin damarlarını görüntülenmesi için yapılan anjiyografi işlemi koroner anjiyografi, kol ve bacak gibi uzuvların damarları görüntülecekseperiferik anjiyografi, böbrek damarları için ise renalanjiyografi, ve boyun damarı (karotis arter) görüntülenecekse karotis anjiyografi olarak adlandırılır.
Kalp Hastalıklarından Korunma Nelerdir?
Kalp ve damar hastalıklarının büyük bir kısmı tütün kullanımı, sağlıksız diyet, yetersiz fiziksel aktivite ve alkol kullanımı gibi davranışsal risk faktörlerinin azaltılmasıyla engellenebilir. Ayrıca, sağlıksız alışkanlıklar; yüksek kan basıncı (hipertansiyon), fazla kilo veya obezite, yüksek kan şekeri (diyabet) ve kan lipidlerinde yükselme (dislipidemi) gibi metabolik ve fizyolojik değişikliklere yol açar. Risk faktörleri neden oldukları ateroskleroz ile koroner ve serebral damarlarda hasara yol açarlar. Süreç uzun yıllar içinde gelişir; çocukluk çağında başlayıp orta yaşta kalp krizi veya inme ile ortaya çıkabilir.
Ramazan Ayı ve Kalp Hastalıkları
Sağlıklı bireylerde, orucun kalp ve damar hastalıklarına yararlı etkileri olduğu bilinmektedir. Ayrıca, yapılan araştırmalar sonucunda orucun kalp ve damar hastalarını tetiklemediği gösterilmiştir. Genel olarak, uygun şekilde oruç tutan kalp ve damar hastalarında, oruç tutmayan kalp hastalarına kıyasla Ramazan ayı süresince hastalığın seyri farklı olmadığı veya ciddi bir kötüleşme olmadığı bilinmektedir. Hatta uygun tutulan oruç ile hastalarda yararlı sonuçlara yol açabilmektedir. Örneğin hipertansiyon hastalarında, ilaçlarına devam etmek koşulu ile oruç tutmak kan basıncında düşmeye ve kilo kaybına yol açabilir. Burada önemli nokta; kalp damar sağlığını göz önünde bulundurarak oruç tutmak ve ilaçların aksatılmadan devam edilmesi ve iftar- sahur döneminde doğru beslenilmesidir. Kalp ve damar hastalıklarına sahip bir hasta, oruç tutma kararını mutlaka kendilerini takip eden hekime danışarak ve ayrıntılı bilgi sahibi olarak karar almalı ve onun önerisi doğrultusunda devam etmelidir. Çünkü pek çok hastada oruç tutarken ilaç tedavisinin tekrardan düzenlenmesi, doz ayarlaması gerekebilir.
Hangi Kalp damar hastaları kesinlikle oruç tutmamalıdır?
- Özellikle yakınmaları (göğüs ağrısı, nefes darlığı) devam eden hastaların oruç tutması sakıncalıdır.
- İleri evre kalp yetmezliği olan hastalar kesinlikle oruç tutmamalıdır. Yüksek doz idrar söktürücü alan hastaların özellikle yaz döneminde oruç tutmaları sakıncalıdır.
- Son 6 ay içerisinde kalp krizi geçiren hastalar, kalp hastalığı nedeniyle göğüs ağrısı olan hastalar, son 6 ay içerisinde kalp damarlarına balon yapılan, stent takılan veya bypass ameliyatı olmuş hastalar da oruç tutmaktan kaçınmalıdır.
- Kontrol altına alınamayan veya hayatı tehdit edici aritmi riski olan hastalarda da oruç riskli olabilir.
- Dirençli hipertansiyonu olan yani ilaç tedavisine rağmen kan basıncı yüksek olan hastalar da tansiyonları normale inmeden oruç tutmamalıdır.
Tek başına hipertansiyonu olan ve ilaçla kan basıncı normal düzeylerde seyreden hastalar ise ilaçlarını her gün düzenli almak koşulu ile oruç tutabilirler. Bu sayılan durumların dışındaki tüm kalp damar hastaları oruç tutup tutamayacaklarını mutlaka hekimlerine danışmalıdır.
KENDİNİ SEV, KALBİNİ KORU!
Doç. Dr. Fatih UZUN
Kardiyoloji Uzmanı