11-17 NİSAN KALP SAĞLIĞI HAFTASI
Kalp ve damar hastalıklarına ilişkin bilgi vermek, kalp sağlığı konusunda farkındalık oluşturarak bireyleri ve toplumu bilinçlendirmek, halka sağlıklı yaşam alışkanlıkları kazandırabilmek amacıyla 11-17 Nisan ya da nisan ayının 2. Haftası “Kalp Sağlığı Haftası” olarak kutlanmaktadır. Biz de Kardiyoloji Uzmanları olarak bu haftayı önemsiyor ve sağlıklı toplum, sağlıklı birey düsturu ile elimizden geleni yapmaya gayret ediyoruz ve etmeye devam edeceğiz.
Kalp ve Damar Hastalıkları Nelerdir?
Kalp ve damar hastalıkları dünyadaki en sık ölüm ve sakatlık sebebidir. Kalp ve damar hastalıkları geniş bir yelpaze oluşturur; koroner kalp hastalıkları, beyne giden atar damarların hastalıkları, hipertansiyon, tıkayıcı kol ve bacak atardamarı hastalıkları, romatizmal kalp hastalıkları, kalp kapak hastalıkları, doğumsal kalp hastalıkları, ritm bozuklukları, kalp yetersizliği ve edinsel veya doğumsal kalp kası hastalıklarını kapsar.
Kalp Hastalıklarının Sıklığı ve Önemi Nedir?
Tüm dünyada kalp ve damar hastalıkları en sık rastlanan ölüm sebebidir. Ayrıca koroner arter hastalığı (miyokard enfarktüsü dahil) erkeklerde kadınlara göre daha sık görülür. Maalesef ülkemizde de ölüm sebeplerinin başında kalp ve damar hastalıkları gelmektedir. İstatistiklere göre her altı erkekten biri ve her yedi kadından biri kalp ve damar hastalıklarına bağlı hayatını kaybetmektedir. Ayrıca geçirilmiş felç sonrası kalıcı sakatlıklar, kalp yetersizliği sebebi ile kalıcı bakım ihtiyacı gibi büyük bir yük oluşturmaktadır. Türkiye bu oranla Avrupa ülkeleri arasında kalp hastalıklarına bağlı ölümlerde erkeklerde beşinci, kadınlarda ise birinci sırada yer almaktadır.Toplumların yaşlanması ve beklenen yaşam süresindeki artış ile birlikte gelişmiş ülkelerde ve ülkemizde de kalp ve damar hastalarının sayısı giderek artmakta ve bunlara bağlı ekonomik yük de artmaktadır.
Kalp Hastalıklarında Hangi Tanı Yöntemleri Kullanılır?
1.EKG (Elektrokardiyografi)
Kısaca EKG olarak bilinen elektrokardiyografi, kalbin elektriksel aktivitesini kaydeden basit ve ağrısız bir testtir. Kalp hastalıklarının tanısında en yaygın kullanılan testtir. 20 yaşını geçmiş herkesin en az bir kere EKG çektirmesi önerilir.
2. EKO (Ekokardiyografi)
Bu test, ses dalgaları yardımıyla kalbin hareketli bir görüntüsünün oluşturulmasını sağlar. Bu sayede kalbin kasılması, kapakların düzgün çalışıp çalışmadığı değerlendirilebilir. İhtiyaca göre uygulaması değişebilir. Uygulanma şekillerine göre birkaç tip ekokardiyografi bulunur. Bunlar; transtorasik ekokardiyografi, transözofajiyal ekokardiyografi, stress ekokardiyografi, intrakardiyak ekokardiyografi (ICE), intravasküler Ultrason (IVUS) şeklindedir.
3. EFOR Testi
Bu test, kalbin efor altında göğsünüze EKG elektrotları bağlı bir halde bir koşu bandı üzerinde yürürsünüz. Bu sırada cihaz kalbin aktivitesini kaydeder. Bu sayede kalbinizin ne kadar iş üretebildiği, egzersize karşı kan basıncı yanıtınız, kalbinizin egzersizle ne kadar hızlanabildiği ve kabaca tıkalı damar olup olmadığı anlaşılabilir.
4.Holter Testi
Holter cihazı, kullanılan izleme türüne bağlı olarak kalbin aktivitesini 24 ila 48 saat veya daha uzun süre sürekli olarak ölçen EKG'nizi ya da kan basıncınızı kaydeder. Bu sayede EKG ile saptanamamış ritm bozuklukları tespit edilebilir. Ayrıca 24 saatlik tansiyon halter tetkiki ile gün boyu tansiyon takibi yapılabilir.
5.MyokardPerfüzyon Sintigrafisi (Talyum Testi)
Kalp kasına ulaşan kan miktarı değerlendirilerek hastada koroner arter hastalığı bulunup bulunmadığının anlaşılmasına yarayan bir görüntüleme yöntemidir. Test için düşük miktarda radyasyon içeren bir radyoaktif ilaç kullanılır.
6. Koroner BT Anjiyografi
Koroner BT anjiyografi; halk arasında ‘sanal anjiyografi’ olarak da bilinen yöntemle hastanın damarlarındaki ve kapaklarındaki kalsiyum yani kireçlenme düzeylerine bakılabilir ve bunların neden olduğu darlıklar net olarak değerlendirilebilir.
7.Kardiyak MR
Kardiyak MR, radyo dalgaları, manyetik alan ve bilgisayar kullanılarak kalbin detaylı görüntülerinin alınmasını sağlayan ileri düzey bir kardiyovasküler görüntüleme metodudur. Özellikle doğumsal kalp hastalıkları, kalp kasını tutan depo veya iltihabi hastalıklar, kalp kasının hasar dercesinin değerlendirilmesi, kalp içi kitlelerin tanısı gibi ileri derecede gelişmiş görüntüleme ihtiyacı olan hastalarda kullanılır.
8. Anjiyografi
Anjiyografi, damarların içinin görüntülenmesini sağlayan girişim gerektiren bir testtir. Anjiyografi tanı koymak için yapılan bir testtir. Anjiyografi işlemi görüntülenecek bölgeye göre adlandırılır. Kalbin damarlarını görüntülenmesi için yapılan anjiyografi işlemi koroner anjiyografi, kol ve bacak gibi uzuvların damarları görüntülecek ise periferik anjiyografi gibi isimlendirilebilir. İşlem esnasında kasık, bilek, kol, koltuk altı gibi bölgelerden geçen atardamarların içine bir kılıf yerleştirilerek kateter dedilen uzun botular vasıtasıyla ilgili organın damarları görüntülenir. Bu işlem öncesinde ve sonrasında bol su tüketmeniz gerekmektedir.
Kalp Hastalıklarından Korunma Nelerdir?
Temelde altı kelime ile özetlenebilir; az ye, çok yürü, sigara içme. Bu altı kelimenin ne kadarını uygulanırsa o kadar faydalısı olur. Çağımızda hareketsiz yaşam tarzı, tütün kullanımının sıklaşması ve daha genç yaşlara inmesi, beslenme alışkanlıklarımızın değişmesi, günlük hayatta karşılaşılan stress miktarının artması durumu daha da kötü hale getirmektedir. Sigara ve alkol gibi sağlıksız alışkanlıklar; yüksek kan basıncı (hipertansiyon), fazla kilo veya obezite, yüksek kan şekeri (diyabet) ve kan yağlarında yükselme (dislipidemi) gibi faktörler kalp ve damar hastalıklarının oluşumun kolaylaştırır, tedavisini güçleştirir. Özetle; az ye, çok yürü ve sigara içme!!
Ramazan Ayı ve Kalp Hastalıkları
Genel olarak, uygun şekilde oruç tutan kalp ve damar hastalarında, oruç tutmayan kalp hastalarına kıyasla Ramazan ayı süresince hastalığın seyri farklı olmadığı veya ciddi bir kötüleşme olmadığı bilinmektedir. Hatta uygun tutulan oruç ile hastalarda yararlı sonuçlara yol açabilmektedir. Örneğin hipertansiyon hastalarında, ilaçlarına devam etmek koşulu ile oruç tutmak kan basıncında düşmeye ve kilo kaybına yol açabilir. Burada dikkat edilecek nokta özellikle idrar söktürücü içeren tansiyon haplarının kullanımı oruç tutmadan önce hekiminizle konuşulmalı, gereğinde idrar sökücü olmayan tansiyon ilaçları alınmalıdır. Oruç tutulurken başka bir önemli nokta ise öncelikle kalp damar sağlığını göz önünde bulundurarak oruç tutmak, ilaçların aksatılmadan devam edilmesi ve iftar- sahur döneminde doğru beslenilmesidir. Kalp ve damar hastalıklarına sahip bir hasta, oruç tutma kararını mutlaka kendilerini takip eden hekime danışarak ve ayrıntılı bilgi sahibi olarak karar almalı ve onun önerisi doğrultusunda devam etmelidir. Çünkü pek çok hastada oruç tutarken ilaç tedavisinin tekrardan düzenlenmesi, doz ayarlaması gerekebilir.
Hangi Kalp damar hastaları kesinlikle oruç tutmamalıdır?
- Özellikle yakınmaları (göğüs ağrısı, nefes darlığı) devam eden hastaların oruç tutması sakıncalıdır.
- İleri evre kalp yetmezliği olan hastalar kesinlikle oruç tutmamalıdır. Yüksek doz idrar söktürücü alan hastaların özellikle yaz döneminde oruç tutmaları sakıncalıdır.
- Son 6 ay içerisinde kalp krizi geçiren hastalar, kalp hastalığı nedeniyle göğüs ağrısı olan hastalar, son 6 ay içerisinde kalp damarlarına balon yapılan, stent takılan veya bypass ameliyatı olmuş hastalar da oruç tutmaktan kaçınmalıdır.
- Kontrol altına alınamayan veya hayatı tehdit edici aritmi riski olan hastalarda da oruç riskli olabilir.
- Dirençli hipertansiyonu olan yani ilaç tedavisine rağmen kan basıncı yüksek olan hastalar da tansiyonları normale inmeden oruç tutmamalıdır.
Tek başına hipertansiyonu olan ve ilaçla kan basıncı normal düzeylerde seyreden hastalar ise ilaçlarını her gün düzenli almak koşulu ile oruç tutabilirler. Bu sayılan durumların dışındaki tüm kalp damar hastaları oruç tutup tutamayacaklarını mutlaka hekimlerine danışmalıdır.
KENDİNİ SEV, KALBİNİ KORU!
Prof. Dr İbrahim Faruk Aktürk
İç hastalıkları ve Kardiyoloji Uzmanı